Сэлэнгэ аймгийн гадаргын болон хаягдал ус, агаарын чанарын 2024 оны 01 дүгээр сарын тойм

1.Гадаргын усны чанар

Сэлэнгэ аймгийн Байгаль орчны шинжилгээний лаборатори нь гадаргын усны хяналт-шинжилгээний хөтөлбөрийн дагуу 2024 оны  01 дүгээр сард Сэлэнгэ мөрөн, Орхон голын хяналт-шинжилгээний цэгээс нийт 5 усны сорьц авч, усны химийн найрлага, чанарын 20 гаруй үзүүлэлтийг тодорхойллоо.

Сэлэнгэ мөрөн, Сэлэнгэ голын Сэлэнгэ-12 дугаар зөрлөг цэгээс 2 удаа, Зүүнбүрэн 1 удаа усны сорьц авч, усны химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 279.1-280.1 мг/л-т хэлбэлзэж, хүчилтөрөгчийн горим хэвийн, MNS4586:98 усны чанарын стандарт дахь хүлцэх агууламж (цаашид ХА гэх)-аас давсан үзүүлэлтгүй байлаа.

Орхон гол, Орхон голын Шаамар, Сүхбаатар хяналт-шинжилгээний 2 цэгээс усны сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 224.2-227.5 мг/л-т хэлбэлзэж, хүчилтөрөгчийн горим хэвийн, ХА-аас давсан  үзүүлэлтгүй байна.

Ус бохирдуулах бодисын агууламж

Хүснэгт 1

2.Хаягдал бохир усны хяналт-шинжилгээ

2024 оны 01 дүгээр сарын 19-нд, Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар сумын “Сэлэнгэ цэнгэг ус” ОНӨААТҮГ-ны хаягдал ус цэвэрлэх байгууламж /цаашид ЦБ гэх/-ийн орох, гарах цэгээс авсан хаягдал бохир усны 2 сорьцонд хийсэн шинжилгээний дүнгээс үзэхэд ЦБ-аас гарч байгаа ус 56.41%-ийн цэвэршүүлэлттэй байлаа.

2024 оны 01 дүгээр сарын ЦБ-ын орж байгаа болон цэвэршүүлээд гарч байгаа хаягдал бохир усны сорьцонд хийсэн шинжилгээний дүнг MNS 4943:2015 “Хаягдал ус”-ны стандартад заагдсан хүрээлэн байгаа орчинд нийлүүлэх хаягдал усан дахь бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (цаашид ЗДХ гэх)-тэй харьцуулан 2 дугаар хүснэгтэд үзүүллээ.

2 дугаар хүснэгт

Тайлбар: Ж/Б-жинлэгдэх бодис, БХХ₅-биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч, ХХХ-химийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч, ПИЧ-перманганатын исэлдэх чанар, MNS 4943:2015 “Хаягдал ус”-ны стандартад заагдсан хүрээлэн байгаа орчинд нийлүүлэх хаягдал усан дахь бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээнээс давсан үзүүлэлтүүдийг тодруулав.

Энэ сард Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар сумын “Сэлэнгэ Цэнгэг Ус” ОНӨААТҮГ-н ЦБ-ийн цэвэрлэгээний чанар 56.41 % ба цэвэршүүлээд гарч байгаа бөгөөд биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч MNS 4943:2015 стандарт дахь  зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээнээс 129.2 мгО/л буюу 6.46 дахин, ж/б - 65.0 мгO/л буюу 2.16 дахин, ПИЧ – 39.5 мгО/л буюу 3.95 дахин, ХХХ- 112.3 мгO/л буюу ХА-аас 2.24 дахин, нийт азотийн агууламж -44.74 мгN/л буюу 2.98 дахин давсан байна.

Агаарын шинжилгээ: Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар сумын агаарын чанарын харуулын 01-р сарын ажиглалтын дүнгээс үзэхэд агаар дахь хүхэрлэг хийн дундаж агууламж 0.005 мг/м³, хамгийн их нь 0.013 мг/м³, азотын давхар ислийн дундаж агууламж 0.019 мг/м³, хамгийн их нь 0.038 мг/м³, PM10 тоосонцорын дундаж агууламж 0.028 мг/м³, хамгийн их нь 0.059 мг/м³  PM2.5 тоосонцорын дундаж агууламж 0.019 мг/м³, хамгийн их нь 0.042 мг/м³  байлаа. Энэ сард PM10 болон PM2.5 тоосонцор MNS 4585:2016 стандарт дахь хүлцэх агууламжаас давсан үзүүлэлт байхгүй байна.

Агаарын чанарын 2-р харуул болох Мандал суманд нийт 66 удаагийн ажиглалт хийсэн. Агаар дахь түгээмэл бохирдуулагч хий болох азотын давхар ислийн дундаж агууламж 0.015 мг/м³, хамгийн их агууламж 0.029 мг/м³, хүхэрлэг хийн дундаж агууламж 0.024 мг/м³, хамгийн их агууламж 0.046 мг/м³, PM10 тоосонцорын дундаж агууламж 0.178 мг/м³, хамгийн их нь 0.314 мг/м³  PM2.5 тоосонцорын дундаж агууламж 0.150 мг/м³, хамгийн их нь 0.265 мг/м³  байлаа. Энэ сард PM10 тоосонцор MNS 4585:2016 стандарт дахь хүлцэх агууламжаас 13-ний өдрөөс бусад өдрүүдэд 1.39-3.14 дахин давсан байна. PM2.5 тоосонцор MNS 4585:2016 стандарт дахь хүлцэх агууламжаас 1-ээс 31-ны өдрүүдэд  1.56-5.30 дахин давсан байна.

Мэдээ бичсэн: БОШЛ-ын инженер М.Өнөржаргал